Kolejność narodzin a charakter dziecka (część I)

Fascynacja kolejnością narodzin i jej wpływem na to kim się stajemy trwała przez większość XX wieku. W latach 80. zaczęto podważać teorię Alfreda Adlera, który uwydatnił znacznie pozycji dziecka w strukturze rodziny. Ostatnie lata przyniosły większe zainteresowanie tą tematyką i wiążą się z powrotem do założeń Alfreda Adlera. Kolejność narodzin nie jest główny wyznacznikiem naszego charakteru, ale ma wpływ na osobowość, relacje z rodzeństwem oraz całym społeczeństwem, oddziałuje na  proces dorastania i życie dorosłe.

Sama mam rodzeństwo, więc temat bardzo mnie intryguje i jest bardzo obszerny, więc zostanie podzielony na kilka. Mam nadzieję, że was zaintryguje i spowoduje, że będziecie chcieli poszerzyć swoją wiedzę na ten temat.

W literaturze najczęściej wymienia się dzieci pierworodne, środkowe i najmłodsze. W wyniku licznych badań stworzono listę cech typowych. Jednak pamiętajcie, że nie każde dziecko, nastolatek czy dziś już osoba dorosła musi przejawiać takie cechy, bo jak już wspominałam wcześniej na charakter składa się więcej czynników niż tylko kolejność narodzin. 

Od starożytności najstarsze dziecko  w rodzinie ma szczególną wartość w rodzinie i w świecie. Szczególna pozycja mogła oznaczać m.in. dziedziczenie królestwa, czy też złożenie go w ofierze podczas rytuałów religijnych.  Zazwyczaj pierwsze dziecko tworzy między nim a rodzicami związek przepełniony radością i zachwytem, związek usposabiający rodzicielskie nadzieje i marzenia. Przez pierwszych kilka lat dziecko pierworodne otrzymuje dużo uwagi, rodzicielskiej miłości, ale i lęków, oczekiwań związanych z podekscytowaniem narodzinami dziecka.

Wśród dzieci pierworodnych wyróżnia się takie typowe cechy i zachowania jak:

• odznaczana się silnym pragnieniem uzyskania akceptacji innych osób, szczególnie tych zajmujących wysoką pozycję w społeczeństwie- przez pewien okres czasu cała uwaga była skupiona tylko na dziecku pierworodnym. W pewnym momencie nadchodzi moment dzielenia się z innymi, co powoduje poczucie, że potrzeba akceptacji pozostaje niezastąpiona. Niezależnie od ilości słyszanych pochwał dziecko pierworodne często odczuwa niedosyt;
• poszanowanie prawa, konserwatyzm, akceptacja i szacunek wobec istniejących zasad  i regulacji- prawdopodobieństwo złamania prawa jest niewielkie w przypadku dzieci pierworodnych, ponieważ częstokroć zależy im na zadowoleniu ludzi posiadających władzę. Wśród dzieci tych istnieje duże prawdopodobieństwo świadomości społecznej, dostosowywania się do zasad rządzących w danej społeczności. Mają również skłonność do konserwatywnego spojrzenia na świat, ponieważ cenią tradycję i chętnie wzorują się  na uznawanych i popularnych członkach społeczeństwa. Nowe idee i innowacje mogą wydawać się zagrożeniem i powodować lęk przed zaryzykowaniem;
• chęć dowodzenia, kontrolowania i zajmowania pozycji kierowniczej- dzieci pierworodne doceniają osoby posiadające władze i same chcą je zdobyć, dlatego często osoby te nieustannie starają się o pozycję zapewniającą im coraz większą władze;
• odnoszenie sukcesów w nauce- często uważane są za dobrych uczniów, ponieważ mają wewnętrzną potrzebę zadowolenia swoich rodziców. Odznaczają się świetnymi zdolnościami językowymi, ponieważ rodzice statystycznie poświęcali więcej czasu na mówienie do nich niż w przypadku dzieci średnich i najmłodszych. Sukcesy szkolne w dużej mierze zależą właśnie od zdolności rozumienia języka i komunikacji;
• dobra organizacja i odpowiedzialność- dzieci pierworodne mają wiele okazji  do wprawiania się w przejmowanie odpowiedzialności za innych. Cała praktyka zdobyta  w opiece nad młodszym rodzeństwem ma pozytywny wpływ na okres dorastania;
• troskliwość i opiekuńczość- dzieci pierworodne są skłonne do przyjmowani ról opiekuńczych, troszczą się o innych, ponieważ w ich umysłach wiąże się to z zasługiwaniem na pochwałę i uwagę;
• samokrytyka i większe problemy z wybaczaniem popełnionych błędów-charakteryzują się silną obawą przed porażką i za wszelką cenę chcą stawać na wysokości zadania a cecha  ta wynika z lęku przed odrzuceniem. Wymagają dużo od siebie i biorą na siebie wielką odpowiedzialność również wtedy, kiedy zadania te mogą powodować obciążenie, stres  i wyczerpanie;
• większa podatność na stres i częsta potrzeba korzystania z pomocy psychologa- poczucie odstawania na boczny tor i zazdrość mają głęboki wpływ, dlatego częściej poszukują pomocy. Pierworodni wystawieni są na wyższe ryzyko doświadczenia niepokoju, braku poczucia bezpieczeństwa i zazdrości. 

Mam nadzieję, że ktoś dotrwał do końca. Trudno porównywać kilkuletnie dziecko z powyższą listą. Jestem, więc ciekawa jak odniesiecie się do tych cech mając starsze dziecko, będąc najstarszym dzieckiem wśród swojego rodzeństwa, z punktu młodszego rodzeństwa lub też z obserwacji bliskich, przyjaciół.

Następna część będzie poświęcona dzieciom średnim.

Jeśli ktoś jest zainteresowany tematem to polecam książkę „Kolejność narodzin a charakter. Co wpływa na osobowość dziecka?” Lindy Blair.